Trước hết, với tư cách là một
tham dự viên nhỏ bé nhưng tích cực, khởi điểm là phong trào đấu tranh dành độc
lập từ năm 1945 (khi tôi chưa đủ 16 tuổi) trong hàng ngũ Việt Nam Quốc Dân Đảng,
sau là cuộc chiến với Cộng Sản ở vị trí một viên chức dân sự tầm thường trong
các chính quyền quốc gia miền Bắc rồi miền Nam từ 1948 đến 1975, nối tiếp với
cuộc tranh đấu của các đoàn thể người Việt hải ngoại rồi phong trào dân chủ hiện
tại (trong hàng ngũ Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên), tôi tự nghĩ có quyền phản đối
việc chiếm đoạt danh hiệu tổng thể “Người Việt Trong và Ngoài nước" một cách bừa
băi.
Đề cập tới chiều dài cá nhân hơn
60 năm đấu tranh, không phải để thừa dịp khoe khoang thành tích, nhưng cốt để có
thể nói ra và xin độc giả chú ư về một kiểm điểm đau ḷng: tôi chưa từng thấy
một bản tuyên ngôn chính trị nhạt nhẽo và vô bổ ích cho cuộc đấu tranh như vậy !
Bản thân tôi không có tham vọng
đóng góp vào một tuyên ngôn hay lời kêu gọi quần chúng. Kinh nghiệm học hỏi của
tôi là những tuyên ngôn và lời kêu gọi quần chúng rất khó soạn thảo; nó phải
giản dị mà sâu sắc, cô đọng mà đầy đủ, để chinh phục những trái tim và thuyết
phục những trí tuệ. Nó phải có một đối tượng tinh thần hay hành động cụ thể,
đồng thời phải thông báo một biến cố hay chuyển động quan trọng.
Dẫn chiếu, xin nêu một thí dụ
lịch sử: lời “Kêu gọi Ngày 18 Tháng 6”
[1] của Tướng De Gaulle. Ông không những là
một chính khách ngoại hạng, mà c̣n là một thiên tài về ngôn ngữ không ai chối
căi. Tuy vậy, để hoàn tất một bản văn chỉ có 360 từ, ông đă phải cặm cụi sửa đi
sửa lại không biết bao nhiêu lần, mặc dù đă nắm rơ phải nói những ǵ. Lời kêu
gọi của ông ra đúng lúc để đáp ứng với một biến cố lớn: hôm trước, ngày
17/06/1939, Chính Phủ Pháp do Thống chế Pétain cầm đầu vừa kư hiệp ước đầu hàng
Đức Quốc Xă. Nó có một mục tiêu rơ rệt là kêu gọi dân Pháp không chấp nhận hiệp
ước này, và tiếp tục chiến đấu. Nó đưa ra một lư do vững chăi để tin tưởng vào
thắng lợi cuối cùng: Pháp đă thua v́ kém về cơ giới so với Đức, nhưng một khi đă
liên minh với Anh và Mỹ th́ hơn hẳn Đức về cơ giới. Ông cũng là người có tư cách
nhất để đưa ra lời kêu gọi: ông là Bộ Trưởng Quốc Pḥng và là vị bộ trưởng duy
nhất trong nội các chiến tranh Pháp đă đào thoát ra nước ngoài để tiếp tục kháng
chiến chứ không chấp nhận đầu hàng. Ông là người đă tiên liệu nguy cơ thua kém
về vơ khí của Pháp so với Đức; ông có uy tín, có đội ngũ, và được cả Anh với Mỹ
ủng hộ.
Tóm lại, không phải ai cũng có tư
cách để đưa ra một lời kêu gọi. Và không phải ai cũng có khả năng viết ra một
tuyên ngôn. Một người có tư cách kêu gọi, không hẳn nhiên có khả năng viết ra
bản tuyên ngôn thích hợp, lại chỉ có thể đưa ra lời kêu gọi trong những trường
hợp đặc biệt để quần chúng hưởng ứng một hành động cụ thề mà ḿnh đă có chuẩn bị
điều động.
Bản tuyên ngôn tạm rút gọn là
"Hoa Lài" (v́ tên đặt vừa quá dài vừa luộm thuộm – đây cũng là một vấn đề
hiệu quả) không có những điều kiện xứng hợp cho một tuyên ngôn. Nó được kư
bởi 37 tổ chức và 37 cá nhân không có trọng lượng. Danh sách các tổ chức kư tên
không nghiêm chỉnh. Khối 8406 không phải là một tổ chức; các tổ chức khác không
có thực chất và uy tín. Có những tổ chức không ai biết đến; có những tổ chức chỉ
có một vài người. Có khi nhiều tên gọi chỉ chung một tổ chức; trong một trường
hợp – xin để độc giả t́m ra, dù sao cũng không quan trọng – có bảy (7) tên gọi
cho cùng một tổ chức.
Bản tuyên ngôn đă thảo một cách
rất thiếu phẩm chất. Nó không có văn phong, lời lẽ một tuyên ngôn. Rất có thể,
nội dung không phải là đúc kết của một cuộc thảo luận chung, và văn bản do một
người nào hứng chí soạn ra mà không nhận biết là ḿnh không có khả năng viết
tuyên ngôn hay lời kêu gọi. Bản văn lủng củng và chẳng có dù một chút xíu hùng
phong xứng hợp; nó tố giác một khả năng nhận định và tổng hợp rất giới hạn của
tác già.
Có những câu ngây ngô, như “sự
ủng hộ của gia đ́nh và bạn bè cũng như của các thầy cô của họ và các thành phần
quân đội, chứng tỏ tuổi trẻ ở các nước đó đă đi đúng đường”. Tại sao làm
cách mạng dân chủ nếu không được gia đ́nh, bạn bè, thày cô, và quân đội ủng hộ
lại là đi sai đường? Tội nghiệp cho những thanh niên Việt Nam nào dấn thân mà bị
gia đ́nh, bạn bè và thầy cô cản trở, tức là đi sai đường ư? Theo luận cứ của bản
tuyên ngôn “bước tiến của nhân loại tới một tương lai tươi sáng hơn với tự do
và công bằng” nhờ “sự vận động qui mô và thành công qua các phương tiện
truyền thông đại chúng như Internet, Facebook, Twitter, điện thoại di động”,
chẳng hóa ra cuộc nổi dậy thay thế các chế độ chuyên chế ở Nga và Đông Âu mà
biểu tượng nổi bật nhất là việc xúm nhau phá đổ bức tường Berlin khi chưa có
những phương tiện truyền thông đó chỉ là những t́nh cờ hay nghịch lư của lịch sử
tranh đấu? Khi bản tuyên ngôn “kêu gọi tuổi trẻ Việt Nam tích cực chuẩn bị
đứng lên cứu nguy tổ quốc và chứng minh cho thế giới biết rằng truyền thống
Trưng-Triệu và bao anh hùng… c̣n nguyên giá trị” th́ tuổi trẻ Việt Nam nếu
hưởng ứng sẽ chuẩn bị như thế nào? Đây là thí dụ điển h́nh của một trạng thái
rạo rực, muốn kêu gọi sự hưởng ứng và qui tụ, nhưng chưa có ư niệm rơ rệt và
không có ǵ thực thể để đề nghị.
Trong những cá nhân kư tên dưới
bản tuyên ngôn, có những vị mà tôi vẫn theo dơi và quí trọng như ông Đoàn Viết
Hoạt, ông Trần B́nh Nam, ông Trần Khải, v.v. Tôi tin rằng ba vị tôi vừa đề cập
đă kư tên v́ cả nể do được mời đích danh, trong thâm tâm có lẽ không hứng khởi
đặt bút kư mà c̣n hơi phiền ḷng.
Nhưng cứ giả thử rằng tất cả
những người kư tên kêu gọi đều có uy tín, có tư cách lên tiếng kêu gọi và thêm
nữa, đă thảo ra một bản tuyên ngôn thực sự có giá trị, th́ có nên đưa ra những
lời kêu gọi như thế này không? Tôi nghĩ là cũng không nên. Nếu bỏ chút thời giờ
để nghiên cứu diễn tiến những cuộc cách mạng th́ ta thấy được ngay rằng vận động
quần chúng chỉ là giai đoạn cuối của một cố gắng chuẩn bị kiên tŕ, trong đó
điều quan trọng nhất là xây dựng được một tổ chức dân chủ có tầm vóc, có uy tín.
Nếu chưa chuẩn bị xong, th́ lấy tư cách ǵ để kêu gọi tuổi trẻ chuẩn bị?
Những lời kêu gọi suông nhanh
chóng ch́m vào quên lăng như một viên sỏi ném xuống biển cả là lẽ dĩ nhiên.
Chúng chẳng có tác dụng ǵ, lại c̣n gây nhàm chán và có thể đánh lạc sự chú ư
vào những cố gắng nghiêm chỉnh, khiến cho khi những tổ chức thực sự có chuẩn bị
đưa ra lời kêu gọi hành động th́ lời kêu gọi này gặp nguy cơ bị lẫn lộn không dễ
tách biệt trong số tuyên ngôn tuyên cáo vô duyên và vô ư thức.
Trong tư thế rất khiêm nhường của
một người không có thành tích hay địa vị, lại đă ở tuổi đời 82 không thể có tham
vọng nào về chính trị ngoài hoài băo góp phần nhỏ bé của ḿnh vào cuộc vận động
dân chủ khẩn thiết cho đất nước, tôi khẩn khoản xin quí vị đừng lấy những sáng
kiến vô bổ như vậy nữa. Đối với những vị tôi quí mến, tôi cầu xin quí vị đặt lợi
ích của cuộc vận động dân chủ lên trên sự nể nang trong giao tiếp, mong quí vị
thẳng thắn từ khước mọi đề xuất có tính lăng xẹt phù phiếm chỉ gây tổn hại đích
thực là làm loăng cố gắng đấu tranh cho dân chủ.
Mong lắm thay, mong lắm thay.
Đất nước có thể đang mấp mé một vận hội mới; t́nh trạng tŕ trệ và hỗn tạp trên
chiến tuyến đấu tranh với chế độ xă hội chủ nghĩa đ̣i hỏi mỗi người dân chủ
trước hết phải khiêm tốn và nghiêm túc. |